Na pewnym etapie rozwoju dzieci potrafią już odróżnić dobro od zła. Jednak następuje to dopiero w okresie nieco późniejszym. Wiedząc, że mały przedszkolak ma tendencje do powielania zaobserwowanych wśród dorosłych gestów, powinniśmy sami wskazywać naszemu dziecku określone wzorce zachowania, tak aby w przyszłości mogło rozwijać się prawidłowo. Zatem przekazujmy mu dobre wartości, aby już jako dorosły człowiek był szanowany przez innych i mógł poszczycić się nieposzlakowaną opinią.

Nie ma co ukrywać, że dziecko bacznie obserwuje nie tylko rodziców, ale także innych dorosłych. Gdy nieco starszy już przedszkolak zauważy, że jeden z dorosłych dopuścił się na przykład kradzieży w sklepie, wówczas konfrontuje to zdarzenie z wiedzą, którą wpajaliśmy mu przez ostatnie kilka miesięcy. Gdy z naszych ust wielokrotnie wypływa stwierdzenie, że kradzież jest rzeczą niedopuszczalną nasz malec zastanawia się, jak odnieść zauważone przez niego zdarzenie do wychowawczych rad, które przekazują mu dorośli.

A gdyby ktoś ukradł

Twojego misia?

Rodzice, którzy nierzadko byli dla swojej pociechy autorytetami, teraz muszą wyjaśnić mu skąd wzięła się ta rozbieżność pomiędzy preferowanym przez nich stylem zachowania a brutalną rzeczywistością? Dostrzeżenie ewidentnej sprzeczności pomiędzy przypisywanymi ludziom walorami a ich rzeczywistymi pejoratywnymi zachowaniami jest dla dziecka trudnym życiowym doświadczeniem. Ale choć nie zawsze proste wydaje się znalezienie odpowiedniej argumentacji, jaką można posłużyć się podczas rozmowy z dzieckiem, to jednak warto próbować na nowo wzniecić w nim wiarę w uczciwość ludzką. Dobrze, gdy tłumaczymy naszemu malcowi, że każdy człowiek bardzo przywiązany jest do swoich rzeczy, tak jak ono do swojej ulubionej zabawki, na przykład misia. Możemy zapytać dziecko, co by czuło w sytuacji, gdyby ktoś pozbawił je zabawek? Musimy utwierdzić je w przekonaniu, że na pewno byłoby mu przykro i płakałoby z tego powodu. Odniesienie tego przykładu do problemu stanowi doskonałą formę wyjaśnienia. Dzięki temu dziecko wczuwa się w rolę innych i tym samym uczymy go także empatii, czyli współodczuwania. Możemy również zaznaczyć, że złodzieja, który dopuścił się takiego postępku i tak w przyszłości spotka kara, dlatego nie warto jest pozbawiać innych ich własności.

Książkowy bohater

wzorem do naśladowania

Małe dziecko często wzoruje się m.in. na bohaterach bajek, które ogląda czy książek, które mu czytamy. Dlatego doskonałym przykładem będzie zapewnienie go, że jego ulubiony książkowy przyjaciel w takiej sytuacji wykazałby się uczciwością i na pewno niczego by nie ukradł, a w przypadku znalezienia zwróciłby znaleziony przedmiot. Możemy przeczytać dziecku fragment opowieści i wspólnie z nim go przeanalizować. W książce francuskiego autora Renė Goscinny’ego zatytułowanej Nowe przygody Mikołajka, główny bohater chłopiec o tym samym imieniu, znajduje portmonetkę, którą zgubił ktoś inny. Jednak rezolutny młodzieniec nie przywłaszcza sobie znalezionych na ulicy pieniędzy, lecz chce oddać je, ponieważ obawia się kary, która może go spotkać, gdy zatrzyma sporą sumę pieniędzy. Oto fragment: (…) opowiedziałem im o tym jak znalazłem portmonetkę, i o tym, jak policja wsadzi mnie do więzienia, jeśli nie będę nieposzlakowanie uczciwy. Rodzice spojrzeli na siebie i roześmiali się. – Pokaż mi tę portmonetkę – powiedział tata. Dałem portmonetkę tacie, a tata ją otworzył i przeliczył kupę pieniędzy, które były w środku. – Czterdzieści pięć centymów – powiedział. (…). Zastanawiam się, Mikołaj, czy nie powinieneś wrzucić tych pieniędzy do skarbonki, żeby na przyszłość bardziej uważali! – O nie! – krzyknąłem. – Trzeba je odnieść na komisariat. Mikołaj ma rację – powiedziała mama. – I gratuluję mu, że jest taki uczciwy[1].(…). Nauka oparta na książkowym przykładzie jest tutaj jak najbardziej wskazana (rodzic może także przeczytać swojemu dziecku ten fragment!), a specyficzny dla tego autora humor pozwala wspólnie miło spędzić czas dziecku oraz jego rodzicom czy wychowawcom. Jeśli dziecko przekona się, że inny chłopiec w jego wieku jest uczciwy, wówczas i ono będzie starało się postępować w ten sam sposób. Pamiętajmy, że nie tylko rodzice i nauczyciele są autorytetami dla dziecka w tym wieku, ale także bohaterowie z bajek. Jeśli więc nasz maluch darzy szczególną sympatią jakąś postać z bajki, starajmy się, aby przy każdej nadarzającej się okazji mówić dziecku o jego zaletach.

Daria Głowacka

[1] Renė Goscinny, Nowe przygody Mikołajka, wydawnictwo ZNAK, Warszawa 2004, s. 353.